ร่มกระดาษ ดอกไม้ประดิษฐ์

กระดาษสาถูกเผยแพร่เข้ามาในเชียงใหม่ พร้อมกับพุทธศาสนา จากประเทศจีน เพื่อใช้ทำบันทึกคำสั่งสอน ดังนั้นการใช้กระดาษสาของชาวพื้นเมืองทางภาคเหนือ จึงเกี่ยวข้องกับศิลปวัฒนธรรม ประเพณีและพิธีกรรมทางพุทธศาสนาอย่างมากกล่าวคือ การตกแต่งถวายทานแทบทุกประเภท จะตกแต่งด้วยกระดาษสาทาสีต่าง ๆ ให้สวยงาม เพื่อใช้ในงานเทศกาลต่างๆ ของวัด และพิธีกรรมต่าง ๆ ในจังหวัดเชียงใหม่มีการผลิตกระดาษจากต้นสา โดยเป็นทั้งกระดาษเป็นแผ่นเพื่อใช้ห่อของและพัฒนาต่อเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆ เช่น ร่มกระดาษสา หรือกล่องใส่เครื่องประดับ รวมไปถึงงานดอกไม้ประดิษฐ์จากกระดาษอีกด้วย และต่อมางานกระดาษจึงมีการผลิตเป็นอุตสาหกรรมในครัวเรือน และได้รับความนิยมมากจึงขยายการผลิตสู่ตลาดต่างประเทศ

งานกระดาษเป็นสินค้าที่สร้างชื่อให้อำเภอสันกำแพง และอำเภอแม่ริม แหล่งผลิตงานกระดาษในจังหวัดเชียงใหม่ พบอยู่ จำนวน ๓ แหล่ง ได้แก่

อำเภอสันกำแพง บ้านต้นเปา

เป็นหมู่บ้านหนึ่งในเขตตำบลต้นเปา อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นชุมชนที่ผลิตกระดาษสา สินค้าหัตถกรรมที่ทำจากกระดาษสาด้วยภูมิปัญญาของท้องถิ่นตั้งแต่บรรพบุรุษ ที่ได้สืบทอดกันมา กว่า๑๐๐ ปีแล้ว ในอดีต คนบ้านต้นเปาทำกระดาษสาแล้วจะพับเป็นพัดเอาไปขายที่ตลาดบ้านบ่อสร้าง เพราะว่าเป็นหมู่บ้านที่อยู่ติดกัน คนบ่อสร้างก็จะซื้อไปทำร่ม ต่อมาคนบ้านบ่อสร้างเริ่มเปลี่ยนจากกระดาษสามาใช้ผ้าทำร่มและพัดแทนเมื่อปี ๒๕๑๖ กระดาษสาค่อยๆ เงียบหายไปตามกาลเวลา ในบ้านต้นเปาแทบไม่มีคนทำกระดาษสาเลย คงเหลือไม่กี่ครอบครัวที่ยังคงยืนหยัดที่จะทำกระดาษสาอยู่ แต่ด้วยความผูกพันกับกระดาษสามากกว่า ๑๐๐ ปี ของคนบ้านต้นเปา ปัจจุบันสามารถแปรเปลี่ยนเป็นอาชีพที่สร้างงานและสร้างเงินให้กับครอบครัว จนขยายไปทั้งตำบลด้วยผลิตภัณฑ์กระดาษสาที่ทำจากมือหลากหลายรูปแบบและสีสัน ตามความต้องการของลูกค้าและสามารถขายได้ทั้งในและต่างประเทศ แหล่งต่อมาได้แก่

อำเภอแม่ริม กระดาษสาจากมูลช้าง (Elephant POOPOOPAPAPER )

ที่ตำบลแม่แรมเป็นการทำผลิตภัณฑ์กระดาษจากมูลช้าง และตอนนี้ก็มีการนำ มูล ม้า วัว และวัสดุธรรมชาติอื่นๆ จากภูมิปัญญาที่มีอยู่อย่างช้านาน มีกระบวนการผลิตโดยนำเอาอาหารช้างไปแลกกับมูลช้างที่ปางช้างแม่สา แล้วนำมูลช้างที่ได้ไปผลิตกระดาษสาที่อำเภอสันกำแพง แต่จะแบ่งมูลช้างส่วนหนึ่งไว้ที่ศูนย์จำหน่ายผลิตภัณฑ์ด้วยเพื่อสาธิตวิธีการทำกระดาษสาให้นักท่องเที่ยวได้ชมวิธีการผลิต จากนั้นนำกระดาษสาที่ได้มาผลิตเป็นดอกไม้ สมุดบันทึก กล่องกระดาษโน้ต ถุงของขวัญ และที่คั่นหนังสือเป็นต้น แล้วจำหน่ายผลิตภัณฑ์ที่ศูนย์จำหน่ายผลิตภัณฑ์จากกระดาษสาจากมูลช้าง พร้อมทั้งส่งออก ประเทศอเมริกาและประเทศแคนาดา ผลิตภัณฑ์ที่ออกมาจะเป็นการอนุรักษ์ และทำให้ ช้าง ม้า วัว ได้ทานหญ้าที่มีประโยชน์และผสานเข้าไปกับงานฝีมือในการทำกระดาษ และรังสรรค์ผลงานออกมาเป็นของที่ระลึกที่มีเรื่องราวและคุณค่า และแหล่ง

อำเภอดอยสะเก็ด

กระดาษสาที่หมู่บ้านไตลื้อตำบลลวงเหนือนั้นได้ทำกระดาษสามาแล้วกว่า ๑๖ ปี โดยที่ซื้อสามาจากจังหวัดแพร่และจังหวัดน่าน แล้วใช้วัสดุที่มีภายในท้องถิ่นประดับตกแต่งกระดาษสา เช่น ดอกไม้ ใบไม้ ส่วนการส่งออกถูกส่งไปขายที่ย่านสำเพ็ง กรุงเทพมหานคร ในจังหวัดเชียงใหม่ และมีลูกค้ามารับซื้อด้วยตนเอง แล้วมีการนำกระดาษสาที่ได้มาผลิตเป็นโคมไฟกระดาษสา สมุดกระดาษสา กล่องกระดาษสา ถุงกระดาษสา และกรอบรูปกระดาษสาเป็นต้น

ผลิตภัณฑ์ที่ออกมาจะเป็นการอนุรักษ์ และทำให้ ช้าง ม้า วัว ได้ทานหญ้าที่มีประโยชน์และผสานเข้าไปกับงานฝีมือในการทำกระดาษ และรังสรรค์ผลงานออกมาเป็นของที่ระลึกที่มีเรื่องราวและคุณค่า และแหล่งอำเภอดอยสะเก็ด กระดาษสาที่หมู่บ้านไตลื้อตำบลลวงเหนือนั้นได้ทำกระดาษสามาแล้วกว่า ๑๖ ปี โดยที่ซื้อสามาจากจังหวัดแพร่และจังหวัดน่าน แล้วใช้วัสดุที่มีภายในท้องถิ่นประดับตกแต่งกระดาษสา เช่น ดอกไม้ ใบไม้ ส่วนการส่งออกถูกส่งไปขายที่ย่านสำเพ็ง กรุงเทพมหานคร ในจังหวัดเชียงใหม่ และมีลูกค้ามารับซื้อด้วยตนเอง แล้วมีการนำกระดาษสาที่ได้มาผลิตเป็นโคมไฟกระดาษสา สมุดกระดาษสา กล่องกระดาษสา ถุงกระดาษสา และกรอบรูปกระดาษสาเป็นต้น